Blog: Maak het verschil met opbrengstgericht werken en Sil op school

Ben jij die leerkracht groep 1-2 die komend schooljaar het verschil wil maken? Natuurlijk wil jij ook het beste halen uit alle kleuters met je onderwijs. Ook wil je grote betrokkenheid zien bij de kinderen en hun ouders. Dat zijn de basisvoorwaarden. Met een opbrengstgerichte aanpak is succes hierop zo goed als verzekerd. Veel scholen weten inmiddels dat Sil op school een compleet kleuterprogramma is, waarmee je aan alle ontwikkelingsdomeinen werkt: taal, rekenen, sociaal-emotioneel en motoriek. In dit blog lees je hoe je een kwaliteitsslag maakt in je onderwijs aan de groepen 1-2 en hoe Sil op school en opbrengstgericht werken in vier terugkerende stappen (OGW in 4D) je hierbij ondersteunen.

Met kleuters opbrengstgericht werken?

Voordat je aan de slag gaat in je groep, stel je als school op schoolniveau standaarden en ambities op, om daarna te komen tot een sterk en passend onderwijsaanbod voor kleuters. Waar wil je met jouw groep naartoe werken? Wat zijn belangrijke leeropbrengsten aan het eind van de kleuterperiode? De kaders komen van buiten, maar de inhoud bepaal je zelf binnen je school en je onderwijs aan de groepen 1-2.

De term opbrengstgericht werken (OGW) gaat over het handelen van jou als leerkracht. Niet over het spelen of werken van de kinderen. Jij werkt opbrengstgericht, door jouw leerlingen te ondersteunen en uit te dagen in hun ontwikkeling. Dat doe je door goed te observeren, te luisteren en door hun signalen en behoeften aan te voelen vanuit jouw kennis over ontwikkeling van jonge kinderen. Vanuit die kennis bied je een bewust en beredeneerd aanbod.

Opbrengstgericht werken is een cyclisch proces dat draait om vier steeds terugkerende stappen in de voorbereiding en de uitvoering van het onderwijs aan kleuters: doelen formuleren, doen, data verzamelen en het duiden van de data. Hieronder zal ik de 4 D’s verder uitleggen met een koppeling naar Sil op school.

DOELEN

Spel blijft de motor van de ontwikkeling van jonge kinderen. Daarom is spel een zeer belangrijk middel dat in grote mate terug te vinden is bij de uitwerking van de thema’s van Sil op school. Eerst bepaal je wat je wilt bereiken. Heel doelgericht. Daarna plan je hoe je dat gaat doen. Dus vanuit Sil op school: welke activiteiten ga je doen en hoe zorg je voor een stimulerende leeromgeving.

Met Sil op school werk je aan de hand van een doelenoverzicht per jaar voor groep 1 en groep 2. Het is dus belangrijk om te beginnen met een thema 1, dan een thema 2, etc. Je kunt de jaarplanning van Sil op school volgen met de titels van opgenomen thema’s, maar je kunt ook zelf een keuze maken uit thema’s uit het archief op www.silopschool.nl. Als je maar eerst kiest voor een thema 1, dan voor een thema 2, etc.

Je hebt dus altijd een dekkend beredeneerd jaaraanbod als je Sil op school volgens de gehele jaarplanning volgt. Er zijn vier ontwikkelingsdomeinen uitgewerkt: sociaal-emotioneel, taal, rekenen, en motoriek. De activiteiten beslaan een groter geheel vanuit drama, verkeer, wereldoriëntatie, dans, wetenschap-techniek, biologie en beeldende vorming.

Per thema vind je de doelen. Dit doelenoverzicht is dekkend vanuit de SLO-aanbodsdoelen. Per activiteit is beschreven aan welk doel(en) je werkt. Goede doelen zijn uitdagend en meetbaar. Dit zie je terug bij de beschrijving van de activiteit.

Voorbeeld:

De doelen worden op drie verschillende differentiatieniveaus/arrangementen uitgewerkt: basis-verdiept-verrijkend niveau. Dit doe je door aanpassingen te doen in het didactisch handelen van jou als leerkracht en/of in de leertijd.

DOEN

Aan de slag met Sil op school. Het thema staat geheel uitgeschreven vanuit rijk aanbod in speelleeromgeving, hoeken, activiteiten, kansen grijpen en creëren en het bevat ouderbrieven. Tijdens deze stap ben je als leerkracht aan zet! De poppen Sil en Lis zorgen voor een grote betrokkenheid van de kinderen. Zij beleven met Sil en Lis de mooiste avonturen, zoals in de onderwaterwereld, het laboratorium en de dierentuin.

Goede spelbegeleiding vanuit de leerkracht is essentieel voor het werken in groep 1-2. Dit is een essentieel onderdeel in de Sil op school trainingen.

DATA

Je verzamelt iedere dag gegevens over de ontwikkeling van de kinderen door middel van spelobservaties, gemaakte werkjes, kleine kringactiviteiten, etc. Ieder kindvolgsysteem (KVS) past bij Sil op school. Met een Sil-thema krijg je voldoende informatie en houvast hiervoor. De techniek van observeren moet je leren. Collegiale consultatie, dus bij elkaar kijken in de groep, levert ook data op. Zo kun je elkaar versterken binnen je onderbouwteam. Sil op school biedt hier ook handige observatieformulieren voor.

Data verzamelen rondom je onderwijsleerproces, effectieve leertijd, je schoolstandaarden rondom je samengestelde arrangementen moet je zelf inbouwen of samen met je IB’er.

Regelmatig ‘een loep op je groep’ is essentieel voor je onderwijs. Binnen je school spreek je deze momenten af: de registratiemomenten.

DUIDEN

Bij duiden ga je alle verzamelde gegevens analyseren. Je analyseert bijvoorbeeld de data van de schoolstandaarden. Wat verwachten we van kinderen midden groep 2? Ook kijk je naar alle data rondom je onderwijsleerproces.

Leerstofaanbod

Gebruik ik de gegeven suggesties vanuit Sil over kansen grijpen en creëren?
Gebruik ik de hoekinrichting zoals de themahoek beschreven is?
Hoe spelen de kinderen in de hoeken, wat doe ik aan spelstimulering, hoe zijn mijn spelbegeleidingsvaardigheden?
Welke domeinen (bijvoorbeeld taal, rekenen) binnen Sil moeten meer nadruk krijgen, gezien de schoolstandaarden? Wat worden dus mijn focusdoelen?
Hoe kan ik de Sil-woordkaarten nog efficiënter inzetten?

Leertijd

Hoe is mijn verdeling qua grote kring en kleine kring?
Hoe is mijn effectieve leertijd vanuit kansen grijpen en creëren? Hoeveel tijd lekt er weg met organiseren?

Klassenmanagement

Hoe verloopt het zelfstandig werken? Heb ik tijd voor de kleine kring-activiteit van Sil en werkt de rest van de groep door?
Hoe gaat het kiezen met het kiesbord?
Maak ik voldoende gebruik van routines, zoals ook beschreven in Sil?

Didactisch/pedagogisch handelen

Kan ik spel voldoende begeleiden?
Gebruik ik de tips qua didactisch handelen in de beschrijving van de activiteiten van Sil voor de verschillende arrangementen?

Schoolklimaat

Is er een gedeelde visie op het jonge kind op onze school?
Welke rol heeft spel in de overgang naar groep 3?

Nu is de cyclus weer rond, want al deze antwoorden op duidingsvragen geven weer richting voor de volgende periode naar de doelen…….. Door te werken met OGW in 4D kun je als leerkracht de kleuters zo goed mogelijk helpen om hen sprongen te laten maken in de ontwikkeling, op een wijze die past bij jonge kinderen en waarmee zij resultaten behalen. OGW werkt dus als kapstok. Met Sil op school als middel werk je aan verbetering van de onderwijskwaliteit in groep 1-2 op je school.

Ook aan de slag of meer informatie?

Sil op school is veel meer dan alleen een kleuterprogramma. Neem een proeflicentie en probeer Sil op school 3 maanden gratis uit. Op scholen die we begeleiden bij de implementatie komen alle delen van het cyclische OGW in 4D-proces aan de orde. Je onderwijs groep 1-2 onder de loep. Met zo’n opbrengstgerichte aanpak is succes zo goed als verzekerd! Lees meer over OGW in 4D.

Door: Anke Oomens, Innovatie- en organisatieadviseur CED-Groep
a.oomens@cedgroep.nl